تاخیر تادیه چک چگونه محاسبه می شود؟

چک یکی از اسناد جانشین پول است و در معاملات تجاری و غیر تجاری مورد استفاده قرار می گیرد و همان طور که می دانیم به جای پول مورد استفاده قرار می گیرد. صادر کننده چک باید در موعد و سر رسید چک به اندازه مبلغی که در چک درج شده ، در بانک محال علیه موجودی داشته باشد و این مسئله یکی از مواردی است که پرداخت با چک را با ریسک بالایی مواجه می کند.
اما ضمانت اجراهای ثبتی، حقوقی و کیفری در قانون تجارت از گیرنده چک حمایت کرده و در صورتی که چک پرداخت نشود، دارنده می تواند از یکی از طرق زیر مبلغ چک، هزینه های قانونی و خسارت تاخیر تادیه را دریافت کند.
دریافت خسارت تاخیر تادیه چک تابع شرایطی است که در این مقاله قصد داریم بدان بپردازیم.

مهم ترین عناوین این مقاله

• خسارت تاخیر تادیه به چه معناست؟
• مبنای خسارت تاخیر تادیه
• شرایط دریافت خسارت تاخیر تادیه
• روش تعیین مبلغ خسارت تاخیر تادیه چک
• آیا خسارت تاخیر تادیه چک شامل مرور زمان می شود؟
• درصورت فوت صادرکننده‌ چک می‌توان خسارت تاخیر تأدیه را از وراث دریافت کرد؟

                                         جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید

                                                                      
خسارت تاخیر تادیه به چه معناست؟

همان طور که گفتیم چک یکی از اسنادی است که به جای پول نقد برای پرداخت استفاده می شود و در صورت عدم پرداخت توسط صادر کننده با ضمانت اجرای قانونی مواجه می شود. اهمیت پرداخت و در نظر گرفتن ضمانت اجرا عدم پرداخت،  از وصف تجریدی سند تجاری پیروی می کند. بدین معنا که صادر کننده چک زمانی که چک را امضا می زند، مسئول پرداخت خواهد بود و متعهد خواهد بود که تحت هر شرایطی مبلغ چک را پرداخت می کند. مسئولیت صادرکننده چک فقط به پرداخت مبلغ چک محدود نمی شود و تحت شرایطی باید خسارت تاخیر تادیه را پرداخت نماید.
اما خسارت تاخیر تادیه چیست؟  
خسارت تاخیر تادیه چک نهادی است که قانون گذار جهت پرداخت دیرکرد مبلغ چک در نظر گرفته است. به عبارت ساده تر در صورتی که صادر کننده، مبلغ مندرج در چک را در موعد مقرر پرداخت ننماید، قانون گذار برای مجازات صادر کننده خسارتی تحت عنوان خسارت تاخیر در پرداخت در نظر گرفته است.  در این مقاله به جزئیات ضروری و نکات مهم خسارت دیر کرد یا خسارت تاخیر تادیه می پردازیم.

 
مبنای خسارت تاخیر تادیه

مبنای خسارت تاخیر تادیه از جمله مسائل پیچیده است. در حقوق ایران که در مشروعیت مطالبه عدم النفع تردیدهایی وجود دارد، فوت مالیت پول مبنای خسارت تاخیر تادیه قرار گرفته است. به عبارت دیگر پول به مثابه کالایی انگاشته شده است که توسط بدهکار غصب شده و در طول مدت غصب در صورت وجود تورم دچار نقصان ارزش شده است.

شرایط دریافت خسارت تاخیر تادیه

همان طور که گفتیم دریافت خسارت تاخیر تادیه تابع شرایطی است که در ادامه به آنها می پردازیم.
1-به عنوان یک اصل اساسی، وجود یک دین مالی اساس و شرط دریافت خسارت تاخیر تادیه است. این دین می تواند بر اساس عقود یا قراردادها و یا تابع یکی از اسناد تجاری مثل چک باشد.
مبنایی که به عنوان شرط اول اشاره بیان کردیم، باید قانونی و مشروع باشد و از معاملات نامشروع یا ربا و قمار نباشد.
2-بدهکاری که باید پرداختی را انجام دهد با وجود تمکن مالی از پرداخت استنکاف ورزد. از این عبارت نتیجه می گیرم که در صورت عدم تمکن مالی، نمی توان خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کرد.
3-دین یا مبلغی که طلبکار در صدد دریافت آن است باید وجه رایج کشور باشد .
4-تغییر فاحش در قیمت سالانه  که توسط بانک مرکزی هر سالانه اعلام می شود.
5-طلبکار دین را مطالبه کرده باشد. این مطالبه می تواند با ارسال اظهارنامه اثبات گردد.  
اما شرط مهمی که در دریافت خسارت تاخیر تادیه در چک، به موجب رای وحدت رویه 812 هیات عومی دیوان عالی کشور مورخ 01/04/1400 بیان شده، این است که: خسارت تاخیر در تادیه چک از تاریخ مندرج در چک محاسبه می شود نه از زمان صدور گواهی عدم پرداخت یا از زمان مطالبه آن .

  روش تعیین مبلغ خسارت تاخیر تادیه چک

چنانچه طلبکار خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کند، دادگاه باید مطابق رای وحدت رویه، مبلغ خسارت تاخیر تادیه را از تاریخ صدور چک در نظر بگیرد و مطابق نرخ تورم سالیانه محاسبه کند. در صورتی که شخص بدهکار، خسارت تاخیر تادیه تا زمان اجرای حکم را مطالبه کند، محاسبه آن در حیطه وظایف اجرای احکام است.  مطابق ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی  نرخ شاخص سالیانه به صورت  سالیانه محاسبه می گردد.
آیا خسارت تاخیر تادیه چک شامل مرور زمان می شود؟

پاسخ به این سوال مثبت است. مواد 318 و 319 قانون تجارت به خسارت تاخیر تادیه و شرایط مطالبه وجه چک پرداخته است. مطابق ماده 318 قانون تجارت:
 "دعاوی راجعه به برات و فته‌طلب(سفته) و چک که از طرف تجار یا برای امور تجارتی صادر شده پس از انقضای پنج سال از تاریخ صدور اعتراض‌نامه و یا آخرین تعقیب قضایی در محاکم مسموع نخواهد بود مگر اینکه در ظرف این مدت رسماً اقرار به دین شده باشد که در این صورت مبدا مرور زمان از تاریخ اقرار محسوب است. در صورت عدم اعتراض مدت مرور زمان از تاریخ انقضاء مهلت اعتراض شروع می‌شود".
  با توجه به مفاد همین ماده در صورتی که پنج سال از تاریخ صدور چک گذشته باشد و اقدامات گفته شده انجام نشود، نمی توان خسارت تاخیر تادیه را از تاریخ صدور چک دریافت نمود.

درصورت فوت صادرکننده‌ چک می‌توان خسارت تاخیر تأدیه را از وراث دریافت کرد؟

چنانچه شخص صادر کننده چک نتواند مبالغ چک را پرداخت کند، طلبکار می تواند با توسل به یکی از طرق قانونی، وجه چک، هزینه های قانونی و خسارت تاخیر تادیه را دریافت کند. اما در صورتی که صادر کننده چک بعد از برگشت چک فوت کند آیا می توان خسارت تاخیر تادیه را در صورت قبول ترکه توسط وراث از ایشان دریافت کرد؟
پاسخ به این سوال دو بخش دارد:

اول) نسبت به مدتی که از زمان سررسید چک تا فوت مبلغ چک پرداخت نشده است، خسارت تاخیر تادیه تعلق می‌گیرد. دوم) اما از زمان فوت صادرکننده‌ی چک به بعد دیگر خسارت تاخیر تادیه قابل مطالبه نیست.
بنابراین باتوجه به رویه فعلی، باید گفت که اگر صادرکننده چک، و به طور کلی هرکسی که دینی برعهده دارد فوت کند، از تاریخ فوت او نمی‌توان هیچ گونه خسارت تاخیر تادیه‌ای دریافت کرد. چرا که خسارت تاخیر تادیه زمانی ایجاد می‌شود که مدیون توانایی پرداخت دین خود را داشته باشد ولی از پرداخت آن خودداری کند. اما زمانی که مدیون فوت کرده است اساسا نمی‌توانسته بدهی‌اش را بپردازد، پس به تبع خسارتی هم نسبت به او تعلق نمی‌گیرد. 
ارتباط با وکیل آنلاین گروه وکلای حقوق بشر
گروه وکلای حقوق بشر با داشتن گروه های تخصصی و بهره مندی از وکیل حقوقی، کیفری، تجاری و جرایم اینترنتی جزء با سابقه ترین موسسات حقوقی به شمار می روند. وکلای این مجموعه با داشتن سابقه درخشان و سالها فعالیت موفقیت آمیز آماده ارائه خدمات مشاوره ای و وکالتی به مراجعین محترم هستند.
خدمات گروه وکلای حقوق بشر به موارد بالا محدود نمی شود. شما می توانید جهت تنظیم و تدوین قراردادهای خود از وکیل در تنظیم، فسخ و ابطال قراردادها  مشاوره تخصصی دریافت کنید.

                                          جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید