آیا وصیت زائد بر ثلث نافذ است؟

وصیت، امری پسندیده در دین مبین اسلام است که به موجب آن، فرد می‌تواند در خصوص اموال و دارایی‌های خود پس از مرگ، تعیین تکلیف کند.
با تنظیم وصیت‌نامه، افراد می‌توانند،تکلیف اموال و دارایی‌های خود را مشخص کنند.بخشی از اموال خود را به نیازمندان و افراد مستحق اختصاص دهند.  و یا به اعضای خانواده یا بستگان خود ارثیه‌ای غیر از سهم قانونی آنها برسانند. اما وصیت کردن محدودیت‌هایی نیز دارد، وصیت تا یک سوم و ثلث اموال فرد در زمان فوت او صحیح و نافذ است. وصیت بیش از یک سوم، غیرنافذ بوده و برای اجرا نیازمند رضایت و تنفیذ وراث است. وصیت‌نامه باید کتبی باشد و به امضای موصی (فرد وصیت‌کننده) برسد. وصیت‌نامه می‌تواند نزد دو شاهد عادل یا در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شود. توصیه می‌شود برای تنظیم وصیت‌نامه از مشاوره حقوقی یا یک  وکیل درامورثبتی، اداری  و تجاری استفاده کنید. 

مهم ترین عناوین این مقاله

• بررسی مفهوم وصیت زاید بر ثلث
•  بررسی حقوقی حکم وصیت زاید بر ثلث
• آثار و پیامد های وصیت زائد بر ثلث چیست؟

                                                            جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید

 بررسی مفهوم وصیت زاید بر ثلث

برای بررسی وصیت زائ بر ثلث ابتدا باید انواع وصیت هایی که در حقوق ما مورد پذیرش قرار گرفته است، بررسی شود. وصیت عهدی و وصیت تملیکی دو نوع وصیتی هستند که در ادامه به تعریف هر یک از آنان می پردازیم و سپس توضیحی در خصوص وصیت زائد بر ثلث ارائه می دهیم. 
•    وصیت عهدی: در این نوع وصیت، فرد وظایف یا اموری را به شخص یا اشخاص دیگر (وصی) می‌سپارد تا پس از فوت او انجام شود. مانند وصیت به مراقبت از فرزندان یا پرداخت دیون.
•    وصیت تملیکی: در این نوع وصیت، فرد بخشی از اموال خود را به طور قطعی به شخص یا اشخاص دیگر (موصی‌له) می‌بخشد. وصیت تملیکی تا یک سوم و ثلث اموال و دارایی‌های فرد در زمان فوت او صحیح و نافذ است. به عبارت دیگر، فرد نمی‌تواند بیش از یک سوم اموال خود را به طور قطعی وصیت کند.
اما وصیت زائد بر ثلث به چه معناست؟ 
به وصیتی که بیش از یک سوم اموال و دارایی‌های فرد را شامل شود، وصیت زاید بر ثلث یا وصیت مازاد بر یک سوم می‌گویند. این نوع وصیت باطل نیست، اما نافذ هم نیست و برای اجرا به رضایت و تنفیذ وراث نیاز دارد. اگر برخی از وراث به وصیت زاید بر ثلث رضایت دهند، فقط در مورد سهم آنها نافذ خواهد بود. اگر هیچ کدام از وراث به وصیت زاید بر ثلث رضایت ندهند، وصیت اجرا نخواهد شد و اموال مورد وصیت به طور مساوی بین وراث تقسیم می‌شود. ارزش اموال در زمان فوت ملاک محاسبه ثلث است. حتی اگر ارزش اموال وصیت شده در زمان فوت بیشتر از ثلث باشد، وصیت باطل نخواهد شد. ابتدا باید هزینه کفن و دفن و دیون متوفی پرداخت شود و سپس ثلث و الباقی اموال (ماترک) تعیین شود. وراث می توانند از طریق رضایت تمامی وارثان، تراضی برخی از وراث و پرداخت سهم بقیه وراث و یا دادخواست به دادگاه و اثبات ضرورت اجرای وصیت  وصیت زائد بر ثلث را تنفیذ نمایند.

 بررسی حقوقی حکم وصیت زاید بر ثلث

در بخش قبلی به تعریف وصیت زاید بر ثلث و محدودیت‌های آن در قانون مدنی پرداختیم. در این بخش، به بررسی حکم این نوع وصیت و آثار آن می‌پردازیم. سوالی که در این قسمت از مقاله با آن رو به  رو هستیم، این است که  آیا وصیت زاید بر ثلث صحیح است؟ 
طبق ماده 843 قانون مدنی، وصیت زاید بر ثلث ترکه نافذ نیست. اما این به معنای بطلان کامل وصیت نیست. غیر نافذ بودن وصیت زاید بر ثلث به این معناست که این وصیت به طور خودکار اجرا نمی‌شود. ورثه متوفی حق دارند آن را بپذیرند یا رد کنند. اگر ورثه وصیت زاید بر ثلث را بپذیرند،  وصیت تا حد ثلث ترکه اجرا می‌شود. مازاد بر ثلث به وراث تعلق می‌گیرد. اگر ورثه وصیت زاید بر ثلث را رد کنند،  وصیت اجرا نمی‌شود. تمام اموال و دارایی‌های متوفی طبق قانون ارث بین وراث تقسیم می‌شود. عدم قبول یا رد وصیت زاید بر ثلث، اشکال شرعی ندارد و این حق ورثه است. عمل به وصیت‌نامه متوفی تا میزان یک سوم ترکه الزامی و واجب است. حتی در صورت وصیت شفاهی، عمل به وصیت متوفی تا حد یک سوم ترکه الزامی است.

آثار و پیامد های وصیت زائد بر ثلث چیست؟

در بخش‌های قبلی، به تعریف وصیت زاید بر ثلث، محدودیت‌های آن و حکم این نوع وصیت در قانون مدنی پرداختیم. در این بخش، به بررسی آثار حقوقی وصیت زاید بر ثلث می‌پردازیم.
مهم‌ترین اثر وصیت زاید بر ثلث، عدم نفاذ ذاتی آن است. به این معنا که این نوع وصیت به طور خودکار اجرا نمی‌شود و تابع تصمیم ورثه است.
ورثه در قبال وصیت زاید بر ثلث، سه اختیار دارند:
1.    قبول کامل وصیت: در این صورت، وصیت تا میزان ثلث ترکه اجرا می‌شود و مازاد بر آن به وراث تعلق می‌گیرد.
2.    رد کامل وصیت: در این صورت، وصیت اجرا نمی‌شود و تمام اموال و دارایی‌های متوفی طبق قانون ارث بین وراث تقسیم می‌شود.
3.    قبول یا رد قسمتی از وصیت: در این صورت، ورثه می‌توانند بخشی از وصیت را تا میزان ثلث ترکه بپذیرند و مازاد بر آن را رد کنند.
عدم قبول یا رد وصیت زاید بر ثلث، اشکال شرعی ندارد و این حق ورثه است. عمل به وصیت‌نامه متوفی تا میزان یک سوم ترکه الزامی و واجب است. حتی در صورت وصیت شفاهی، عمل به وصیت متوفی تا حد یک سوم ترکه الزامی است. اگر فقط یک یا چند نفر از ورثه وصیت را بپذیرند، وصیت فقط در مورد سهم آنها نافذ خواهد بود. برای اجرای وصیت در مورد سهم سایر وراث، باید رضایت آنها جلب شود یا از طریق دادگاه اقدام کرد. مثال: فرض کنید متوفی 300 میلیون تومان دارایی دارد و دو فرزند پسر دارد. او 200 میلیون تومان از اموال خود را وصیت کرده است. وصیت تا 100 میلیون تومان (یک سوم ترکه) نافذ است. اگر هر دو فرزند وصیت را بپذیرند، هر کدام باید 50 میلیون تومان از سهم خود را برای اجرای وصیت اختصاص دهند. اگر فقط یک فرزند وصیت را بپذیرد، او باید 100 میلیون تومان از سهم خود را برای اجرای وصیت اختصاص دهد و 100 میلیون تومان دیگر وصیت، قابل اجرا نخواهد بود.

وکیل گروه وکلای حقوق بشر چه خدماتی ارائه می دهد؟
 گروه وکلای حقوق بشر با در نظر داشتن حفظ احترام  و صداقت با موکل و ارباب رجوع، در تلاش است تا با ارائه خدمات تخصصی حقوقی به موکلین و مراجعین در راستای احقاق حق عزیزان گام بردارد. وکلای متخصص این مجموعه با تضمین تلاش و عملکرد خود،  تلاش می نماید تا در مسیر حل مشکلات حقوقی و قانونی شما را همراهی نماید.
دپارتمان تخصصی گروه وکلای حقوق بشر با بهره مندی از وکیل  خانواده، طلاق، مهریه و نفقه در تمام طول هفته و در ساعات کاری اقدام به مشاوره حقوقی می نماید. جهت ارتباط با وکیل خوب گروه وکلای حقوق بشر با کارشناسان مجموعه تماس حاصل فرمائید.