مخدوش بودن چک به چه معناست و چه آثاری دارد؟

  چک، به عنوان یکی از ابزارهای رایج در معاملات روزمره، نقشی کلیدی در تبادلات مالی ایفا می‌کند. با این حال، گاهی اوقات در اثر اشتباه یا سوءنیت، چک‌هایی صادر می‌شوند که دارای ایراداتی مانند مخدوش بودن هستند. این موضوع می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی برای دارندگان چک شود. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف چک مخدوش، از جمله تعاریف، مقررات قانونی، نحوه وصول و مجازات‌های مربوطه می‌پردازیم تا درک صحیحی از این موضوع داشته باشیم.قانون صدور چک، احکام و مقررات خاصی را برای چک مخدوش در نظر گرفته است. طبق این قانون، چک مخدوش فاقد اعتبار بوده و در بانک‌ها قابل پرداخت نیست. آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به چک مخدوش، می‌تواند به افراد در پیشگیری از بروز مشکلات و احقاق حقوقشان در صورت مواجهه با این موضوع کمک کند. با رعایت دقت و احتیاط در صدور و دریافت چک، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات و چالش‌های حقوقی جلوگیری کرد.

مهم ترین عناوین این مقاله

• مخدوش بودن چک چه معنا و مصادیقی دارد؟
• چک مخدوش، چالشی برای وصول وجه 
• مجازات صدور چک مخدوش چیست؟
• وظایف بانک در قبال چک مخدوش چیست؟

                                                          جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید

               
مخدوش بودن چک چه معنا و مصادیقی دارد؟

در دنیای پرشتاب امروز، چک به عنوان یکی از ابزارهای رایج پرداخت، نقشی کلیدی ایفا می کند. اما این سند، قواعد و قوانین خاص خود را دارد که نادیده گرفتن آنها می تواند تبعات ناخوشایندی به همراه داشته باشد. یکی از این موارد، "مخدوش بودن چک" است که در این نوشتار به بررسی آن می پردازیم.
طبق قانون تجارت و قانون صدور چک، هرگونه آسیب به متن یا امضای مندرج در چک، به عنوان "مخدوش شدن" آن تلقی می شود. این آسیب می تواند شامل خط خوردگی، تراشیدگی، سوختگی، لاک خوردگی و ... باشد، چه به صورت عمدی و چه غیر عمدی رخ دهد. توجه داشته باشید که چک مخدوش، غیرقابل پرداخت بوده و بانک از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد. در چنین شرایطی، دارنده چک می تواند با مراجعه به بانک و ارائه درخواست، گواهی عدم پرداخت دریافت کند.
علاوه بر برگشت خوردن چک، صادرکننده چک مخدوش مرتکب جرم شده و طبق ماده ۷ قانون صدور چک، مشمول مجازات خواهد شد. این مجازات می تواند شامل جزای نقدی، حبس و یا هر دو باشد.
این ماده به صراحت مجازات صادرکنندگان چک های پرداختی نشدنی، از جمله چک های مخدوش را بیان می کند. بنابراین، سهل انگاری در صدور چک و عدم توجه به نکات قانونی می تواند تبعات سنگینی برای صادرکننده به همراه داشته باشد.

چک مخدوش، چالشی برای وصول وجه 

هملن طور که تا این قسمت از مقاله اشاره کردیم.  در معاملات روزمره، چک به عنوان ابزاری برای پرداخت و تضمین به کار گرفته می شود. اما گاهی اوقات، این سند  دچار خدشه و نقص می شود که به آن "چک مخدوش" می گویند. در این نوشتار، به بررسی چالش های وصول وجه چک مخدوش می پردازیم.
خط خوردگی، پارگی، خراشیدگی، تراشیدگی و ... هر کدام می توانند ظاهر چک را مخدوش کرده و اعتبار آن را زیر سوال ببرند. در چنین شرایطی، بانک از پذیرش و پرداخت وجه چک خودداری خواهد کرد. بانک به عنوان متولی پرداخت چک، وظیفه دارد از اصالت و سلامت آن اطمینان حاصل کند. چک مخدوش، به دلیل خدشه دار شدن هویت و امضای صادرکننده، این اعتماد را خدشه دار می کند و بانک نمی تواند با قاطعیت، صحت آن را تایید کند.
راه هایی برای وصول وجه آن وجود دارد:
•    درخواست صدور گواهی عدم پرداخت: اولین قدم، مراجعه به شعبه صادر کننده چک و ثبت درخواست کتبی برای صدور گواهی عدم پرداخت است. این گواهی نشان دهنده عدم پرداخت وجه چک به دلیل مخدوش بودن آن است.
•    احراز هویت و بررسی اصالت چک: پس از ثبت درخواست، بانک هویت متقاضی را احراز و اصالت چک را بررسی می کند. این فرآیند شامل بررسی اطلاعات هویتی، تطبیق امضا و ... می شود.
•    تایید چک توسط صادرکننده: در برخی موارد، صادرکننده چک با مراجعه به بانک و تایید اصالت آن، می تواند زمینه را برای پرداخت وجه فراهم کند.

مجازات صدور چک مخدوش چیست؟

تا ابم قسمت از مقاله با مفهوم و مصادیق مخدوش بودن چک آشنا شدیم. حال باید بدانیم که برای جلوگیری از این جرم و یا مجازات متخلفین چه اقداماتی مدنظر قانون صدوذ چک قرار دارد. در این نوشتار به بررسی آن و مجازات قانونی در نظر گرفته شده برای آن می پردازیم.
طبق قانون، صادرکننده چک موظف است با رعایت اصول و در نظر گرفتن موجودی حساب خود، چک را صادر کند. اما گاهی اوقات، چک صادر شده دچار خدشه و نقص می شود. این نقص می تواند شامل خط خوردگی، پارگی، خراشیدگی و ... باشد. در چنین شرایطی، همان طور که پیشتر بیان کردیم،  بانک از پذیرش و پرداخت وجه چک خودداری خواهد کرد.
یکی از نکات مهم برای دارندگان چک، آگاهی از مجازات صدور چک مخدوش است. مطابق ماده 10 قانون صدور چک، هر چکی که به دلیل اقدامات صادرکننده قابل پرداخت نباشد، جرم محسوب می شود. البته، این جرم زمانی جنبه کیفری پیدا می کند که صاحب چک با علم به خالی بودن حساب خود، چک صادر کند و به اصطلاح چک برگشت بخورد. در این حالت، صادرکننده چک ممکن است به حبس محکوم شود.
توجه داشته باشید که در صورتی که شخصی غیر از صادرکننده، چک را مخدوش کرده و باعث تغییر محتوای چک یا نامفهوم شدن مندرجات آن شود، ادعای جعل پذیرفته خواهد بود.
ماده ۷ قانون صدور چک به صراحت به مجازات صدور چک بلامحل، از جمله چک مخدوش، پرداخته است. بر اساس این ماده، متخلف به حبس و محرومیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد.
همانطور که ملاحظه کردید، صدور چک مخدوش می تواند تبعات قانونی ناخوشایندی برای صادرکننده به همراه داشته باشد. بنابراین، در هنگام صدور چک، دقت لازم را به خرج داده و از سلامت و اصالت آن اطمینان حاصل کنید. با این کار، از بروز مشکلات حقوقی و کیفری برای خود و دیگران پیشگیری خواهید کرد.

طبق ماده ۷ قانون صدور چک مجازات صدور چک: «هر کس مرتکب بزه صدور چک بلامحل گردد به شرح ذیل محکوم خواهد شد:
الف- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال باشد، به حبس تا حداکثر شش ماه محکوم خواهد شد.
ب- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال باشد، از شش ‌ماه تا یک‌ سال حبس محکوم خواهد شد.
ج- چنانچه مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد، به حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته‌ چک به مدت دو سال محکوم خواهد شد و در صورتی که صادرکننده چک اقدام به صدور چک‌ های بلامحل نموده باشد، مجموع مبالغ مندرج در متون چک‌ ها ملاک عمل خواهد بود.
تبصره- این مجازات شامل مواردی که ثابت شود چک‌ های بلامحل بابت معاملات نامشروع و یا بهره ربوی صادرشده، نمی‌ باشد.»

وظایف بانک در قبال چک مخدوش چیست؟

یکی از مهم ترین سوالاتی که ذهن دارندگان چک را به خود مشغول کرده است، این است که بانک چه وظایفی در قبال چک مخدوش دارد؟ آیا بانک می تواند مبلغ چک را پرداخت نماید؟ در این نوشتار به بررسی وظایف بانک در قبال این نوع چک می پردازیم.
فرض کنید که دارنده چکی هستید که متن یا امضای آن مخدوش شده است. در این صورت، با مراجعه به بانک برای وصول وجه آن، با چالشی جدی روبرو خواهید شد. چرا که طبق قانون، بانک ها مجاز به پرداخت وجه چک های مخدوش نیستند.
•    عدم پرداخت وجه: اولین و مهم ترین وظیفه بانک در قبال چک مخدوش، خودداری از پرداخت وجه آن است. دلیل این امر، خدشه دار شدن اصالت و اعتبار چک و عدم اطمینان از صحت آن است.
•    صدور گواهی عدم پرداخت: به درخواست دارنده چک، بانک موظف به صدور گواهی عدم پرداخت است. این گواهی نشان دهنده عدم پرداخت وجه چک به دلیل مخدوش بودن آن است و می تواند به عنوان سندی در مراجع قضایی برای احقاق حق دارنده چک مورد استفاده قرار گیرد.
•    راهنمایی دارنده چک: بانک می تواند دارنده چک را برای پیگیری حقوق خود از طریق مراجع قضایی یا طرح شکایت کیفری علیه صادرکننده راهنمایی کند.

مشاوره حقوقی با وکیل گروه وکلای حقوق بشر
گروه وکلای حقوق بشر با بهره مندی از وکلای متعهد، مجرب و متخصص و دغدغه احقاق حقوق موکلین، با تسلط و فهم نیاز به گرایش های تخصصی حقوقی، با بهره مندی از وکیل خانواده، طلاق، مهریه و نفقه آماده ارائه خدمات مشاوره ای تخصصی هستند. وکیل خوب گروه وکلای حقوق بشر، با توجه به نیاز شما و موضوع پرونده می تواند اقدامات مقتضی را برای موفقیت و پیروزی در پرونده اعمال نماید. علاوه بر دعاوی خانواده، دپارتمان تخصصی اموری تجاری و اداری، آماده ارائه  وکیل درامورثبتی اداری و تجاری هستند. جهت ارتباط با کارشناسان گروه وکلای حقوق بشر با دفتر گروه وکلای حقوق بشر تماس حاصل فرمائید 

                                                          جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید