ازدواج محجورین؛ چالش ها، شرایط و آثار

  عقد نکاح، بنیان خانواده را تشکیل می‌دهد و ازدواجی مشروع و پایدار، بستری سالم برای رفع نیازهای عاطفی و جنسی انسان و راهی معقول برای بقای نسل به شمار می‌رود. قانون و شرع مقدس، به دلیل اهمیت این امر، بر ازدواج تأکید فراوان دارند و همواره افراد را به تشکیل خانواده از طریق عقد نکاح تشویق می‌کنند.
اما در برخی موارد، شرایطی پیش می‌آید که افراد به دلیل ناتوانی در اداره امور خود، از جمله انعقاد عقود، تحت حجر قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی، این سوال مطرح می‌شود که امکان ازدواج برای این افراد وجود دارد یا خیر؟
قانونگذار، با درک شرایط خاص محجورین، امکان ازدواج آنها را پیش‌بینی کرده است. با این حال، برای این امر، شرایط و قواعد خاصی در نظر گرفته شده است و تنها با رعایت این شرایط، ازدواج محجورین امکان‌پذیر خواهد بود.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی امکان، شرایط و آثار ازدواج اشخاص دارای حجر بپردازیم و وضعیت ازدواج محجورین را از منظر حقوقی، به ویژه در زمانی که خود اقدام به انعقاد عقد نکاح می‌کنند، مورد بحث قرار دهیم.

مهم ترین عناوین این مقاله

• قواعد و مقررات حقوقی ازدواج محجورین
• شرایط ازدواج محجورین چیست؟
• آثار ازدواج محجورین چیست؟
• پیوند محجورین؛ بررسی حقوقی و وضعیت ازدواج توسط آنها

                                                         جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید

قواعد و مقررات حقوقی ازدواج محجورین

ازدواج، امری فطری و از حقوق اساسی بشر است که در دین مبین اسلام و قوانین مختلف مورد تأکید قرار گرفته است. با این حال، شرایطی وجود دارد که افراد به دلیل ناتوانی در اداره امور خود، از جمله انعقاد عقود، تحت حجر قرار می‌گیرند. در این شرایط، این سوال مطرح می‌شود که آیا امکان ازدواج برای این افراد وجود دارد یا خیر؟
قانونگذار، با درک شرایط خاص محجورین، امکان ازدواج آنها را پیش‌بینی کرده است. با این حال، برای این امر، شرایط و قواعد خاصی در نظر گرفته شده است و تنها با رعایت این شرایط، ازدواج محجورین امکان‌پذیر خواهد بود.

شرایط ازدواج محجورین چیست؟

در بخش پیشین، به امکان ازدواج محجورین پرداختیم. در این بخش، به سراغ شرایط این پیوند خاص می‌رویم تا دریابیم که قانون مدنی، برای عقد نکاح یا ازدواج صغار، مجانین و سفها (همان افراد غیر رشید) چه تمهیداتی اندیشیده است.
شرایط عمومی و اختصاصی:
علاوه بر شرایط عمومی صحت هر عقدی، نظیر وجود قصد و رضا، مشروعیت جهت و معین بودن موضوع عقد، قانون مدنی برای ازدواج محجورین، شرایطی خاص نیز در نظر گرفته است. این شرایط با توجه به نوع حجر به شرح زیر است:
1. ازدواج صغیر:
•    صغیر ممیز: پسران تا 15 سالگی و دختران تا 13 سالگی و تا زمانی که باکره هستند، برای ازدواج نیاز به اذن ولی قهری خود دارند. (مواد 1041 و 1043 قانون مدنی)
•    صغیر غیر ممیز: برای ازدواج صغیر غیر ممیز، یعنی طفلی که هنوز به سن تمییز (معمولاً 7 سالگی) نرسیده، صرف نظر از جنسیت، ولی قهری او باید با رعایت مصحلت طفل، این امر را اجازه دهد.
2. ازدواج سفیه:
•    مرد سفیه: در خصوص مهریه، ولی قهری یا قیم او باید مهر تعیین شده را تنفیذ کند. اصل عقد نکاح در مردان سفیه بالای 15 سال، در صورت داشتن رضایت، قصد و مشروعیت جهت، قابل انعقاد است.
•    زن سفیه: در صورتی که باکره باشد یا زیر 13 سال، اذن ولی قهری نیاز است. در غیر این موارد، صرفاً قبول میزان مهریه از سوی ولی قهری، وصی یا قیم کافی است.
3. ازدواج مجنون:
•    مجنون دائمی: صرفاً پس از تشخیص پزشک مبنی بر ضروری بودن ازدواج برای او، با اجازه دادستان و توسط ولی قهری (یافتن همسری مناسب) می‌تواند ازدواج کند.
•    مجنون ادواری: مرد و زن غیر باکره در دوره‌های افاقه، در صورت وجود قصد و رضا، مشروعیت جهت و رسیدن به سن 15 سال در مردان و 13 سال در زنان، می‌توانند بدون نیاز به اذن ولی قهری، اقدام به عقد نکاح نمایند.
رضایت و تمایل محجور در ازدواج از اهمیت بالایی برخوردار است.در صورت وجود مانع شرعی برای ازدواج محجور، ازدواج او باطل خواهد بود. ازدواج محجورین باید در چارچوب قانون و با رعایت شرایط و مقررات مربوطه انجام شود.

آثار ازدواج محجورین چیست؟

ازدواج محجورین، همانند ازدواج افراد غیر محجور، دارای آثار حقوقی و مدنی است. از جمله این آثار می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
•    ایجاد رابطه زوجیت: با انعقاد عقد نکاح، رابطه زوجیت بین زن و شوهر محجور ایجاد می‌شود و آنها از حقوق و تکالیف زوجیت برخوردار می‌شوند.
•    ایجاد رابطه نسب: با تولد فرزند از زوجین محجور، رابطه نسب بین آنها و فرزندشان برقرار می‌شود.
•    محجوریت زوجه: با ازدواج زن محجور، ولایت قهری پدر یا جد پدری از او سلب می‌شود و او تحت ولایت قهری شوهر قرار می‌گیرد.

پیوند محجورین؛ بررسی حقوقی و وضعیت ازدواج توسط آنها

در این مقاله، با بررسی وضعیت حقوقی معاملات محجورین، به مقایسه مبحث عقود مالی و عقد نکاح محجورین می پردازیم. و سپس، به این سوال پاسخ خواهیم داد که در صورت انعقاد عقد نکاح توسط خود محجور، وضعیت ازدواج او به چه صورت خواهد بود؟
مطابق ماده 210 قانون مدنی، متعاملین برای انجام معامله باید اهلیت داشته باشند. بر اساس این ماده، معامله بدون اهلیت قانونی، باطل یا غیرنافذ خواهد بود. همچنین، ماده 211 قانون مدنی، اهلیت را به بلوغ، عقل و رشد دانسته است. محجورین، بسته به نوع حجر خود، از اهلیت انجام تمام یا برخی معاملات برخوردار نیستند. وضعیت حقوقی معاملات آنها به شرح زیر است:
1. صغیر:
•    صغیر غیر ممیز: تمامی معاملات حقوقی او باطل است.
•    صغیر ممیز: معاملات مالی او غیرنافذ بوده و نیاز به اجازه ولی قهری دارد. اما در عقود صرفاً نافع مانند هبه، می‌تواند بدون اذن ولی، آن را انجام دهد.
2. مجنون:
•    مجنون دائمی: کلیه معاملات و عقود او باطل است.
•    مجنون ادواری: صرفاً معاملات او در دوره جنون، باطل است.
3. سفیه یا غیر رشید:
معاملات مالی او غیرنافذ بوده و نیاز به اجازه ولی قهری دارد، اما معاملات غیر مالی او نافذ و صحیح است و به اذن هیچ شخصی نیاز ندارد.
با توجه به توضیحات فوق، در صورت انعقاد عقد نکاح توسط خود محجور، وضعیت ازدواج او به شرح زیر است:
•    صغیر غیر ممیز: باطل است.
•    صغیر ممیز: غیرنافذ بوده و نیاز به تنفیذ ولی قهری دارد.
•    سفیه: صحیح است و نیازی به اذن ولی قهری برای نفوذ آن نیست، اما در خصوص مهر، تنفیذ ولی قهری لازم است.
•    مجنون دائمی: باطل خواهد بود.
•    مجنون ادواری: با تصمیم خود او صحیح است و به اذن ولی قهری نیازی نیست؛ مگر در دختران باکره.

به دنبال وکیلی مجرب و متعهد هستید که از حقوق شما دفاع کند؟
گروه وکلای حقوق بشر با بهره‌گیری از وکلای مجرب و متخصص در تمامی زمینه‌های حقوقی، آماده ارائه خدمات مشاوره حقوقی و وکالت به شما عزیزان است. دفاع از شما در کلیه دعاوی حسب مورد به وکیل متخصص سپرده خوواهد شد. دپارتمان تخصصی گروه وکلای حقوق بشر با داشتن وکیل کیفری، حقوقی، تجاری ، اداری و جرایم اینترنتی آماده ی تنظیم قراردادهای تجاری و ملکی، وکالت در دعاوی مربوط به چک، سفته، مطالبات معوق و ... وکالت در جرایمی مانند هک، کلاهبرداری اینترنتی، نشر اکاذیب و ...غیره می باشند.  همچنین با بهره مندی از وکیل در تنظیم، فسخ و ابطال قراردادها می توانید تنظیم انواع قراردادها، از جمله قراردادهای اجاره، بیع، مشارکت و ...غیره را به وکیل حاذق و ماهر امور قراردادها بسپارید. 
جهت دریافت و ارائه مشاوره حقوقی به صورت آنلاین و پاسخگویی به سوالات حقوقی شما و همچنین  تنظیم و ارسال لوایح و دادخواست به صورت آنلاین، با وکیل آنلاین گروه وکلای حقوق بشر تماس بگیرید. 

                                                    جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید