بررسی قصاص نفس از شرایط تا نحوه اجرا

قانون مجازات اسلامی به عنوان یک قانون بازدارنده تلاش کرده است که با جرم انگاری و بعضا اعمال مجازات های سنگین در کاهش و پیشگیری جرایم نقش پررنگی ایفا کند. یکی از این مجازات ها قصاص است که مجرمین بهای سنگینی برای آن پرداخت می کنند.  قصاص در باب مجزایی در قانون مجازات مورد بررسی قرار گرفته و دارای شرایط و ضوابط ویژه ای است.  قصاص به دو نوع قصاص نفس و قصاص عضو تقسیم می شود. در این مقاله قصد داریم به قصاص نفس بپردازیم. قصاص نفس به دلیل اینکه با جان افراد در ارتباط است دارای شرایط اثباتی سخت و نکاتو جزئیات حقوقی است در این مقاله به معنای حقوقی، شرایط و نحوه اجرای قصاص نفس اشاره می کنیم.

مهم ترین عناوین این مقاله

• معنی قصاص نفس چیست؟
• شرایط اجرای قصاص نفس در قانون مجازات اسلامی
• نحوه اجرای قصاص نفس چگونه است؟

                                                       جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید

معنی قصاص نفس چیست؟

همان طور که ابتدا مقاله اشاره کردیم قصاص یکی از انواع مجازات های قانون مجازات اسلامی است. مجازات قصاص صرفا برای مجرمین جرایم عمدی و بر علیه جسم یا جان محرم اعمال می شود. برای آشنایی با معنی و مفهوم قصاص باید به ماده 381 قانون مدنی بپردازیم. این ماده بیان می دارد: مجازات قتل عمدی در صورت تقاضای ولی دم و وجود سایر شرایط مقرر در قانون، قصاص و در غیر اینصورت مطابق مواد دیگر این قانون از حیث دیه و تعزیر عمل می‌گردد.
با توجه به فحوا و متن این ماده متوجه می شویم که که قصاص نفس مجازات کسی است که به عمد دیگری را به قتل برساند. اما این نکته قابل ذکر است که اجرای قصاص نفس دارای شرایطی است و در بعضی موارد حتی با وجود  قتل دیگری قصاص قاتل اجرا نمی شود.
لذا دانستن شرایط قصاص جز مهم ترین قسمت هایی است که قصد داریم در تیتر بعدی بدان اشاره کنیم.

شرایط اجرای قصاص نفس در قانون مجازات اسلامی

بعد از بررسی کلیت و مفهوم قصاص نفس باید به این سوال پاسخ دهیم که برای اجرای قصاص نفس چه شرایطی مورد نیاز است؟ شرایط اعمال قصاص نفس، عبارتند از:
مهم ترین شرط این است که جرمی که سبب قتل دیگری شده است به صورت عمدی رخ داده باشد و اولیا دم مقتول گذشت نکرده و تقاضای قصاص داشته باشند. اگر قتل به صورت غیرعمدی باشد، به دلیل عدم تحقق مهم ترین شرط ، اجرای قصاص منتفی خواهد بود.
شرط مهم دیگری که برای اجرای قصاص نفس ضروری است، پرداخت هزینه های قانونی اعدام قاتل و در مواردی که مقتول زن و قاتل مرد باشد، پرداخت تفاضل دیه زن و مرد به خانواده قاتل ضروری خواهد بود. 
یکی از شرایط مهمی که در اجرای قصاص باید به آن توجه نمود این است که  قاتل، پدر یا جد پدری مقتول نباشد، چرا که بر مبنای قانون مجازات در صورت قتل فرزند، پدر یا جد پدری قصاص نمی شوند . اما این به معنای عدم مجازات قاتلین نیست و در این شرایط پدر و جد پدری به پرداخت دیه و حبس های تعزیری طولانی مدت محکوم خواهند شد.

نحوه اجرای قصاص نفس چگونه است؟

برای بررسی شرایط اجرای قصاص باید به ماده  436 قانون مجازات اشاره ای داشته باشیم. این ماده بیان می دارد:  قصاص نفس فقط به شیوه های متعارف، که کمترین آزار را به قاتل میرساند، جایز است و مثله کردن او پس از قصاص، ممنوع و موجب دیه و تعزیر مقرر در کتاب پنجم«تعزیرات» است. لذا طبق این ماده اصل بر این است که برای اجرای قصاص نفس بی آزار ترین شیوه و روش برای قصاص مجرم اجرا شود و سرپیچی از این  امر قانونی  موجب دیه و تعزیر خواهد بود. لذا قصاص افرادی که شرایط خاص یا بیماری های خاصی دارند که مانع اجرای قصاص باشد باید توسط پزشک معتمد مورد بررسی قرار بگیرد. به عنوان مثال قصاص زن باردار یکی از شرایطی است که باید برای حفظ حیات و جان طفل تا زمان وضع حمل به تعویق بیوفتد. 
برای بررسی قصاص نفس باید آیین نامه   «نحوه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو، قصاص نفس و عضو و جرح، دیات، شلاق، تبعید، نفی بلد، اقامت اجباری و منع از اقامت در محل یا محل های معین» مورد بررسی قرار بگیرد که مستفاد از این آیین نامه اجرای قصاص نفس به شرح زیر خواهد بود:
پس از منقضی شدن زمان اعتراض به رای دادگاه و ارسال پرونده به اجرای احکام کیفری، پزشک معتمدی مجرم را مورد بررسی قرار می دهد تا  مانعی براب قصاص وجود نداشته باشد و نظر خود را به قاضی اجرای اخکام ارسال می کند. چنانچه مانعی مانند بارداری برای اجرای قصاص وجود نداشته باشد، شرایط ملاقات محکوم علیه با نزدیکانش فراهم می شود و در صورتی مه وصیتی نوشته باشد به سمع و نظر قاضی میرسد و اگر از نظر قانون مشکلی نداشته باشد ضمیمه پرونده خواهد شد.  معمولا محکومتن به اعدا ماز شب قبل یا چند ساعت قبل از اجرای حکم قصاص به بند انفرادی برده می شوند و در صورتی که به انجام مراسمات مذهبی نیازی داشته باشند شرایط برای توبه یا غسل آنها فراهم می شود. در نهایت فرد برای اجرای حکم آماده خواهد شد و در اکثر مواقع قبل از طلوع آفتاب و به وقت اذان به پای چوبه دار و محل اجرای حکم برده می شوند و مطابق قانونی که در ابتدای این تیتر بیان کردیم به بی آزار ترین شکل ممکن که در حال حاضر اعدام با طناب دار می باشد، قصاص نفس بر آنها جاری می شود. 
مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری
قصاص نفس یکی از انواع پرونده های کیفری است که صرفا باید با حضور وکیل پیگیری شود چراکه کوچکترین اهمال و قصوری در این مسیر می تواند به قیمت جان طرف مقابل تمام شود. گروه وکلای حقوق بشر با بهره مندی و یاری وکلای با سابقه و متخصص می توانند در این مسیر یاری رسان شما باشند.
علاوه بر وکیل کیفری، این موسسه حقوقی از سایر تخصص های حقوقی نیز پشتیبانی می کند. وکیل در وصول مطالبات چک، سفته، ملکی، خرید و فروش، اجاره و مشارکت فقط بخشی از دپارتمان تخصصی گروه وکلای حقوق بشر می باشد.
جهت هماهنگی وقت مشاوره با معروفترین وکیل دادگستری، با تلفن گویای مجموعه تماس حاصل فرمائید تا کارشناسان پاسخگوی شما باشند. 

                                                          جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید