بررسی مفهوم و تفاوت های جرم مشهود و غیر مشهود
قانون مجازات اسلامی به عنوان یک قانون بازدارنده به مجازات مجرمین پرداخته است. در این قانون نه تنها جرایم که مجازات ها نیز دارای دسته بندی مخصوص به خود هستند. در کنار مجاازت هایی که برای هر جرمی در نظر گرفته شده، شرایط خاص مجرم اعم از شرایط شخصی یا محیطی را نیز اعمال کرده است.
به عنوان مثال در صورتی که مجرم به دلیل جنون یا اکراه یا اجبار مرتکب جرمی شود، حسب مورد می تواند از معافیت ها یا تخفیف های قانون مجازات استفاده نماید.
مجازات ها نیز همان طور که گفتیم از این دسته بندی بهره مند هستند، جرایم تعزیری، حدی، قصاص ، دیات از انواع مجاازت های قانون مجازات هستند. این دسته بندی ها به صورت کلی بیانگر کلیت مجازات هاست. قانون مجازات به صورت جزئی تر نیز جرایم را دسته بندی کرده است. یکی از انواع این دسته بندی ها جرم مشهود یا غیر مشهود است.
به دلیل کاربرد بسیار این نوع از جرایم در قانون مجازات در این مقاله قصد داریم به تعریف، ویژگی ها و نکات قابل توجه این دسته بندی از جرایم بپردازیم.
مهم ترین عناوین این مقاله
- تعریف جرم مشهود
- تعریف جرم غیر مشهود
- تفاوت جرم مشهود و غیر مشهود چیست؟
- تاثیر مشهود یا غیر مشهود بودن جرم در کشف جرم
جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را کلیک نمایید
تعریف جرم مشهود
جرائم به اعتبار مدت فاصله زمانی میان وقوع جرم و کشف آن به دو دسته مشهود و غیر مشهود تقسیم می شوند. ماده 45 قانون آیین دادرسی مدنی به مواردی اشاره کرده است که چنانچه جرمی در این دسته بندی قرار بگیرد جرم مشهود خواهد بود.
این ماده بیان می دارد: جرم در موارد زیر مشهود است:
الف- در مرئی و منظر ضابطان دادگستری واقع شود یا ماموران یاد شده بلافاصله در محل وقوع جرم حضور یابند و یا آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع مشاهده کنند.
ب - بزه دیده یا دو نفر یا بیشتر که ناظر وقوع جرم بوده اند، حین وقوع جرم یا بلافاصله پس از آن، شخص معینی را به عنوان مرتکب معرفی کنند.
پ - بلافاصله پس از وقوع جرم، علائم و آثار واضح یا اسباب و ادله جرم در تصرف متهم یافت شود و یا تعلق اسباب و ادله یاد شده به متهم محرز گردد.
ت - متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، قصد فرار داشته یا در حال فرار باشد یا بلافاصله پس از وقوع جرم دستگیر شود.
ث - جرم در منزل یا محل سکنای افراد، اتفاق افتاده یا در حال وقوع باشد و شخص ساکن، در همان حال یا بلافاصله پس از وقوع جرم، ورود ماموران را به منزل یا محل سکنای خود درخواست کند.
ج - متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، خود را معرفی کند و وقوع آن را خبر دهد.
چ - متهم ولگرد باشد و در آن محل نیز سوء شهرت داشته باشد.
تعریف جرم غیر مشهود
در قانون مجازات تعریف دقیقی از جرایم مشهود و غیر مشهود ارائه نشده است در مورد جرایم مشهود مطابق تیتر بالا، صرفا مصادیقی در ماده 45 بیان شده است. در خصوص جرم غیر مشهود نیز قانون تعریف دقیقی ارائه نکرده است. برای فهم بهتر جرم غیر مشهود می توان گفت آن دسته از جرایمی که در مرئی و منظر نباشد و در دید عموم یا ضابطان دادگستری محقق نشود، جرم غیر مشهود تلقی می شود.
تفاوت جرم مشهود و غیر مشهود چیست؟
برای بیان تفاوت جرم مشهود و غیر مشهود می توان به این موضوع اشاره کرد که در جرایم مشهود به دلیل اینکه جرم در مرئی و منظر و در دید عموم یا ضابطان قضایی محقق می شود یا نیروهای انتظامی در حین جرم یا بالافاصله پس از وقوع جرم در صحنه حاضر می شوند، اثبات ان و دستگیری مجرم به مراتب راحت تر خواهد بودو اما در جرایم غیر مشهود به دلیل اینکه به صورت پنهانی و در خفا محققق می شود یا فاصله وقوع جرم و کشف آن یا حضور ضابطان دیرتر می شود، اثبات جرم و دستگیری مجرم سخت تر خواهد بود.
دومیت تفاوت جرم مشهود و غیر مشهود در نحوه عملکرد و مداخله ضابطان قضایی است که در تیتر بعدی به صورت مفصل بدان اشاره می کنیم.
تاثیر مشهود یا غیر مشهود بودن جرم در کشف جرم
کشف جرم از وظایف ضابطان دادگستری است و ضابطان فقط در صورت اطمینان از حصول جرم باید آن را بخ اطلاع دادستان برسانند. به همین دلیل ضابطین در صورتی که در وقوع جرم تردید داشته باشند، باید قبل از اطلاع به دادستان بدون داشتن حق تفتیش و دستگیری در مورد وقوع یا عدم وقوع جرم تحقیق کننند و در صورتی که اطمینان به وقوع جرم پیدا کنند به نحو زیر عمل می کنند:
اگر جرم ارتکابی مشهود باشد: تمام اقدامات لازم را به منظور حفظ آلات، ادوات، آثار، علائم و ادله وقوع جرم و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم و یا تبانی، به عمل می آورند و نتیجه را به دادستان اعلام می کنند. ماده 44 قانون آیین دادرسی کیفری در این خصوص بیان می دارد: ضابطان دادگستری به محض اطلاع از وقوع جرم، در جرایم غیر مشهود مراتب را برای کسب تکلیف و اخذ دستورهای لازم به دادستان اعلام می کنند و دادستان نیز پس از بررسی لازم، دستور ادامه تحقیقات را صادر و یا تصمیم قضائی مناسب اتخاذ می کند. ضابطان دادگستری درباره جرائم مشهود، تمام اقدامات لازم را به منظور حفظ آلات، ادوات، آثار، علائم و ادله وقوع جرم و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم و یا تبانی، به عمل می آورند، تحقیقات لازم را انجام می دهند و بلافاصله نتایج و مدارک به دست آمده را به اطلاع دادستان می رسانند. همچنین چنانچه شاهد یا مطلعی در صحنه وقوع جرم حضور داشته باشد؛ اسم، نشانی، شماره تلفن و سایر مشخصات ایشان را اخذ و در پرونده درج می کنند. ضابطان دادگستری در اجرای این ماده و ذیل ماده (46) این قانون فقط در صورتی می‌توانند متهم را بازداشت نمایند که قرائن و امارات قوی بر ارتکاب جرم مشهود توسط وی وجود داشته باشد.
اگر جرم غیر مشهود باشد: فقط مراتب را به دادستان اعلام می کنند و مطابق با دستور دادستان عمل می کنند در این مورد تا قبل از دستور دادستان ضابطین حق تفتیش، حفظ آلات و ادوات جرم و غیره را ندارند. ماده 43 قانون آیین دادرسی کیفری در این مورد بیان می دارد:
هرگاه قرائن و امارات مربوط به وقوع جرم مورد تردید است یا اطلاعات ضابطان دادگستری از منابع موثق نیست، آنان باید پیش از اطلاع به دادستان، بدون داشتن حق تفتیش و بازرسی یا احضار و جلب اشخاص، تحقیقات لازم را به عمل آورند و نتیجه آن را به دادستان گزارش دهند. دادستان با توجه به این گزارش، دستور تکمیل تحقیقات را صادر و یا تصمیم قضائی مناسب را اتخاذ می کند.
ارتباط با وکیل حقوقی گروه وکلای حقوق بشر
گروه وکلای حقوق بشر با بههر مندی از بهترین وکلا در کنار اساتید دانشگاه و کارشناسان خبره تیمی مجرب از حقوق دانان را تشکیل داده تا با ارائه راهکارهای مفید و سودمند قدمی برای احقاق حق موکلین بردارند.
این موسسه حقوقی با یاری وکیل کیفری، تجاری، اداری، جرایم اینترنتی می توانند در تمامی زمینه های حقوقی خدمان مشاوره و وکالتی را ارائه دهند.
گروه وکلای حقوق بشر در راستای ارائه بهتر و جامع تر خدمات خود وکیل در تنظیم، فسخ و ابطال قراردادها را به خدمات خود اضافه کرده و در صورتی که به وکیل متخصص در امور قراردادها نیاز دارید می توانید از وکلای این مجموته یاری بگیرید.
جهت ارتباط با وکیل آنلاین با شماره تلفن گویای مجموعه تماس بگیرید تا به کارشناسان مجموعه پاسخ گوی شما باشند.
جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را کلیک نمایید
