واکاوی تفاوت حکم غیابی با حکم حضوری

  معمولا با ابلاغ از طرف دادگاه طرفین در دادگاع حاضر می شوند و در جریان رسیدگی پرونده هستند. اما در برخی از موارد با وجود ابلاغ وقت رسیدگی طرفین یا نمی توانند یا نمی خوواهند که در جلسات شرکت کنند. 
در برخی موارد نیز ممکن است یکی از طرفین اصلا از شروع و جریان دعوا اطلاعی نداشته باشد. به همین دلیل ، حکمی که برای خوانده دعوا  صادر می شود، حکم حضوری نیست ؛ بلکه حکم غیابی است. حکم غیابی دارای شرایط ویژه ای در قانون است و می توان برای احقاق حق خود از امکان واخواهی در این دعاوی استفاده کرد.  با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله حکم غیابی و تفاوت آن با حکم حضوری توضیح داده می شود.

مهم ترین عناوین این مقاله

• شرایط صدور حکم غیابی 
• تفاوت های حکم غیابی با حکم حضوری چیست؟
• حکم غیابی در مرحله تجدید نظر
•  روند اجرای حکم غیابی
• روش اعتراض به رای غیابی

                                                         جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید

شرایط صدور حکم غیابی 

آیین دادرسی مدنی در ماده 303 به حکم غیابی اشاره کرده است. این ماده بیان می دارد: حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد. 
مطابق نص این ماده صریحا بیان شده که رای دادگاه به صورت حضوری صادر می شود. به عبارتی اگر شک داشته باشیم که حکم دادگاه به صورت حضوری است یا غیابی، باید اصل بر حضوری بودن حکم باشد. و رای غیابی صرفا در شرایط خاصی صادر می شود بر اساس این ماده حکم غیابی در صورتی صادر می شود که :
الف) شخص خوانده یا وکیل وی یا قائم مقام وی در هیچ یک از جلسات دادگاه شرکت نکرده باشند. پس به عبارتی چنانچه خوانده یا وکیل وی صرفا در یک جلسه دادگاه نیز شرکت کرده باشند، حکم حضوری خواهد بود.
ب) اگر هیچ یک از اشخاصی که در متن ماده اشاره شده، در دادگاه حاضر نشده و به صورت کتبی نیز دفاعی ارائه نکرده باشند و لایحه ای به دادگاه نفرستاده باشند نیز حکم به صورت غیابی صادر می شود. چنانچه طرفین در دادگاه حاضر نشوند اما لایحه دفاعیه ای به دادگاه اراسل نمایند، رای حضوری خواهد بود.
ج) مورد سوم در خصوص ابلاغ جلسه رسیدگی بهخوانده یا وکیل وی می باشد. چنانچه ابلاغ دادگاه به صورت واقعی محقق شده باشد حکم دادگاه به صورت حصوری خواهد بود و چنانچه به صورت قانونی باشد می توان به استناد این موضوع حکم را غیابی دانست و از آثار آن بهره مند شد.
بعد از بررسی نکات این ماده ضرروی است که بدانیم، برای غیابی بودن حکم دادگاه باید این سه شرط ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی، یعنی ابلاغ قانونی، عدم حضور خوانده یا وکیل یا قائم مقام وی و عدم ارسال لایحه دفاعیه به دادگاه  به صورت همزمان وجود داشته باشند چنانچه یکی از این شرایطی که در بالا اشاره کردیم، محقق نشود، حکم به صورت حضوری خواهد بود.

تفاوت های حکم غیابی با حکم حضوری چیست؟

در قسمت های قبل به تعریف و شرایط صدور حکم غیابی اشاره کردیم. در این قسمت به بررسی تفاوت های حکم غیابی و حکم حضوری می پردازیم.  
اولین تفاوت حکم غیابی و حکم حضوری همان طور که اشاره کردیم اسین است که اصل بر حضوری بودن احکام دادگاه می باشد. در مواردی که بین حضوری بودن و غیابی بودن رای شک داریم باید اصل را بر حضوری بودن حکم دادگاه بگذاریم.
حکم غیابی استثنایی است که صرفا در شرایط خاصی اعمال می شود.
تفاوت دوم در این است که از احکام غیابی می توان واخواهی نمود اما  واخواهی در احکام حضوری راه ندارد. به عبارتی واخواهی مختص حکم غیابی است و در قانون برای احکام حضوری واخواهی پیش بینی نشده است. 

حکم غیابی در مرحله تجدید نظر

ماده 364 قانون آیین دادرسی مدنی به حکم غیابی در مرحله تجدید نظر اشاره دارد. این ماده بیان می دارد: در مواردی که رای دادگاه تجدیدنظر مبنی بر محکومیت خوانده باشد و خوانده یا وکیل او در هیچ یک از مراحل دادرسی حاضر نبوده و لایحه دفاعیه و یا اعتراضیه‌ای هم نداده باشند رای دادگاه تجدیدنظر ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ واقعی به محکوم علیه یا وکیل او قابل اعتراض و رسیدگی در همان دادگاه تجدیدنظر می‌باشد، رای صادره قطعی است. بنابراین این ماده اگر خوانده در مرحله بدوی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و لایحه‌ای نیز در دفاع از دعوا ارسال نکرده باشد حکم صادره غیابی خواهد بود. در صورتی که خواهان درخواست تجدید نظر داشته باشد، به تقدیم دادخواست تجدیدنظر مبادرت می ورزد.
 چنانچه خوانده دعوای بدوی که در  تجدیدنظر خوانده محسوب می شود، باز هم لایحه ای به دادگاه تجدید نظر ارائه ندهد و در دادگاه حاضر نشود،  در این صورت، چنانچه دادگاه تجدیدنظر، رأی بدوی را فسخ کرده و به صدور رأی به نفع تجدیدنظرخواه مبادرت کند، حکم صادره غیابی است.

 روند اجرای حکم غیابی

برای بررسی و آشنایی با روند اجرای حکم غیابی باید به تبصره 2 ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه کنیم. این ماده بیان می دارد:
اجرای حکم غیابی منوط به معرفی ضامن معتبر یا اخذ تامین متناسب از محکوم‌له خواهد بود مگر اینکه دادنامه یا اجراییه به محکوم‌علیه غایب، ابلاغ واقعی شده باشد و نام‌برده در مهلت مقرر از تاریخ ابلاغ دادنامه واخواهی نکرده باشد.

روش اعتراض به رای غیابی

برای اعتراض به رای غیابی  همان طور که در متن نقاله اشاره کردیم می توانیم از روشی به نام واخواهی  استفاده کنیم. واخواهی روشی است که می توان نسبت به  رای غیابی که علیه خوانده صادر شده است در همان دادگاهی که رای غیابی را صادر کرده است، اعتراض خود را ثبت کرد. واخواهی طبق قانون آیین دادرسی مدنی صرفا برای خوانده و صرفا در مورد احکان غیابی است. لذا حکم غیابی هیچ گاه برای خواهان صادر نمی شود و تمام احکام صادره برای خواهان دعوا حضوری خواهد بود.
طرفین دعوای واخواهی همان طرفین دعوای نخستین هستند.
خوانده دعوا که غایب می باشد، واخواه  و خواهان دعوا واخوانده محسوب می شود. 
به موجب ماده ۳۰۸ ق. آ.د.م رأیی که پس از رسیدگی واخواهی صادر می‌شود فقط نسبت به واخواه و واخوانده مؤثر است و شامل کسی که واخواهی نکرده است نخواهد شد مگر این که رأی صادره قابل تجزیه و تفکیک نباشد که در این صورت نسبت به کسانی که مشمول حکم غیابی بوده ولی واخواهی نکرده‌اند نیز تسری خواهد‌‌‌‌ داشت.

ارتباط با وکیل حقوقی گروه وکلای حقوق بشر

گزوه وکلای حقوق بشر با بهره مندی از وکیل با سابقه، اساتید دانشگاه و کارشناسان خبره حقوقی اماده ارائه خدمات وکالت تخصصی از جمله وکیل کیفری، تجاری، اداری هستند. چنانچه در خصوص جرایم اینترنتی به وکیل نیاز دارید می توانید با وکیل آنلاین یا وکیل جرایم اینترنتی این مجموعه حقوقی تماس حاصل فرمائید 
 علاوه بر خدمات وکالتی و مشاوره ای در این موسسه حقوقی، شما می توانید در صورت نیاز جهت انعقاد عقود و قراردادها با وکیل در تنظیم، فسخ و ابطال قراردادها مشاوره اخذ نمائید.

                                                      جهت اخذ مشاوره و هماهنگی، آیکون پلتفرم مربوطه را  کلیک نمایید